Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tại Quảng trường Ba Đình, ngày 2/9/1945. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Phiên họp đầu tiên của Chính phủ ngày 3/9/1945. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra những nhiệm vụ cấp bách của Chính phủ Việt Nam tại thời điểm đó, gồm: “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”. Nguồn: Sưu tầm

Chính phủ dân chủ cách mạng đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà năm 1945. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Chủ tịch Hồ Chí Minh dự lễ xuất phát “Ngày tiễu trừ giặc đói” tại Nhà hát lớn, có sự tham gia của tướng Mỹ Gallagher, đại diện cao cấp nhất của Đồng minh tại Hà Nội, ngày 11/10/1945. Nguồn: Sưu tầm

Báo Cứu Quốc số 102 ngày 27/11/1945: Một phương pháp giải quyết nạn đói. Nguồn: Thư viện Quốc gia Việt Nam

Đoàn quân “Tiễu trừ giặc đói” tại phố Lương Văn Can, năm 1945. Nguồn: Bảo tàng Hà Nội

Tướng Mỹ Gallagher, tham gia quyên góp chống đói, năm 1945. Nguồn: Bảo tàng Hà Nội

Lớp học “diệt giặc dốt” cấp tốc của bộ đội và dân quân tự vệ trong giờ nghỉ trên thao trường. Nguồn: TTXVN

Báo Hồn Nước số 11 ngày 14/11/1945: Bình dân học vụ với công cuộc chống nạn mù chữ. Nguồn: Thư viện Quốc gia

Một lớp Bình dân học vụ ở Hà Nội nhằm “diệt giặc dốt”. Nguồn: TTXVN

Trong ảnh là binh sĩ Pháp đang diễu hành trên phố Tràng Tiền ngày 18/3/1946. Nguồn: Sưu tầm

Đại diện Trung Hoa dân quốc và Pháp tại Hà Nội. Nguồn: Sưu tầm

Một đơn vị Vệ Quốc Đoàn diễu binh trước Cột Cờ Hà Nội, tháng 9/1945 Nguồn: Sưu tầm

Đồng chí Võ Nguyên Giáp, Tướng Philippe Leclerc và Cao ủy Jean Sainteny (áo trắng) tham dự lễ truy điệu bính lính tử trận ở Đông Dương, ngày 17/6/1946. Nguồn: Sưu tầm

Quân đội Tưởng thỏa thuận để quân đội Pháp ra miền Bắc Việt Nam làm nhiệm vụ giải giáp quân đội Nhật, hiệp ước Hoa - Pháp ngày 28/2/1946. Nguồn: Sưu tầm

Nhằm tránh cùng một lúc phải đối đầu với nhiều kẻ thù, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký với Jean Sainteny, đại diện Chính phủ Pháp, bản Hiệp định Sơ bộ 6/3/1946 góp phần đẩy nhanh 20 vạn quân Tưởng khỏi Việt Nam. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Thủ tướng Pháp Georges Bidault tiếp đón Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong chuyến thăm chính thức của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Pháp để thảo luận về quan hệ tương lai giữa Pháp và Đông Dương, ngày 2/7/1946. Nguồn: Sưu tầm

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Jean Sainteny, Ủy viên Cộng hòa Pháp ở miền Bắc và Bắc Trung bộ tại Vịnh Hạ Long ngày 23/4/1946. Nguồn: Sưu tầm

Tại Hội nghị Paris, Chủ tịch Hồ Chí Minh đại diện Chính phủ và nhân dân trình bày quan điểm lập trường và nguyện vọng tha thiết mong muốn độc lập, hoà bình của dân tộc Việt Nam, năm 1946. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Pháp quốc Hải ngoại Marius Moutet ký bản “Tạm ước 14/9/1946”. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ trưởng Bộ Pháp quốc Hải ngoại Marius Moutet bắt tay thân mật sau khi ký bản tạm ước. Nguồn: Sưu tầm

Ngay sau khi về đến Hải Phòng, Hồ Chủ tịch đã gặp gỡ các tầng lớp nhân dân và trả lời các nhà báo về chuyến thăm Pháp và dự Hội nghị Fontainebleau. Nguồn: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III

Những nỗ lực cuối cùng để bảo vệ nền hòa bình mong manh của dân tộc ta thất bại vì sự bội ước của thực dân Pháp. Chiến tranh đã nổ ra. Đêm 19/12/1946, hưởng ứng “Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân Hà Nội đã cùng cả nước đứng lên. Pháo đài Láng nã những loạt đạn đầu tiên, mở đầu cuộc kháng chiến trường kỳ. Trong cuộc chiến đấu không cân sức với kẻ thù, mặt trận Hà Nội đã trở thành điển hình cho đường lối chiến tranh nhân dân. Mỗi ngôi nhà, từng con phố đều trở thành trận địa, chiến hào. Mỗi người dân từ cậu bé 9 tuổi đến cụ già tóc hoa râm, từ anh nhạc sĩ đến chị nông dân, từ một trí thức tiểu tư sản đến anh công nhân áo xanh, giầy vải… Tất cả đã cùng chung vai gánh vác với đội quân anh dũng của Trung đoàn Thủ đô và các chiến sĩ tự vệ thành trong trọng trách giam chân địch, tạo điều kiện cho Trung ương Đảng, Chính phủ rút lên chiến khu an toàn. Tất cả những con người bình thường đó đã gắn bó với nhau trong cùng ý chí “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, làm nên khúc tráng ca của Hà Nội 60 ngày đêm khói lửa.

“Thái độ của nước Pháp ở Đông Dương rất giản đơn. Nước Pháp có ý định khôi phục lại chủ quyền ở Đông Dương”. (Tướng De Gaulle)

Báo Cứu Quốc số 412 ngày 21/11/1946: Bộ đội Pháp đã gây cuộc xung đột lớn ở Hải Phòng từ 9h sáng đến 21h ngày 20/11 và có tính xâm lăng rõ rệt. Nguồn: Thư viện Quốc gia

Báo Cứu Quốc số 440 ngày 19/12/1946: Lại một tối hậu thư của quân Pháp ở Hà Nội. Nguồn: Thư viện Quốc gia

Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 19/12/1946. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Nhà ông Nguyễn Văn Dương ở Vạn Phúc - Hà Đông, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến, năm 1946. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Pháo đài Láng, nơi nổ phát súng đầu tiên báo hiệu toàn quốc kháng chiến vào đêm 19/12/1946. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Bộ đội ta đào giao thông hào tại Bắc Bộ phủ trong những ngày đầu kháng chiến. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Bộ đội, lực lượng tự vệ chiến đấu của Thủ đô nghiên cứu, bố trí các công sự trên đê Nhật Tân. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Nhân dân Thủ đô ở đầu phố Hàng Đào đang theo dõi bích báo. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Dân quân du kích đang đặt mìn để chống xe tăng giặc. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Chiến sĩ Vệ quốc đoàn chiến đấu kiên cường bảo vệ từng ngôi nhà, từng tấc đất của Thủ đô trong những ngày đầu kháng chiến. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Các lực lượng tự vệ chiến đấu tại mặt trận Hà Nội. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Vệ quốc đoàn, công nhân đang đục tường nhà máy Diêm để tác chiến. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Các chiến lũy được dựng lên khắp các đường phố Hà Nội nhằm chặn bước tiến của thực dân Pháp. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Một tổ chiến đấu tiếp giáp với quân địch ở dãy phố trước mặt trong phố Hàng Chiếu. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Quân đội Pháp bị bao vây, giam chân tại mặt trận Hà Nội. Nguồn: Sưu tầm

Quân Pháp trong khu phố ở Hà Nội. Nguồn: Sưu tầm.

Chiến sĩ quyết tử hội ý đánh cơ giới địch bằng bom ba càng tại mặt trận Hoàng Mai - Tương Mai - Giáp Nhị. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Thư chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi Trung đoàn Thủ đô. Nguồn: Bảo tàng Hà Nộ

Các chiến sĩ đang nghe Thư chúc Tết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, năm 1947. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Các chiến sĩ Cảm tử quân đang chuyển khẩu súng máy thu được của địch ở ngã tư Hàng Đậu về vị trí chiến đấu. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Ban chỉ huy Trung đoàn Thủ đô đang nghiên cứu bản đồ các khu phố để đánh giặc trong Liên khu I, Hà Nội. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Xe tăng và xe quân sự của quân đội Pháp sử dụng trong trận đánh ở Hà Nội. Nguồn: Sưu tầm

Nhạc sĩ - chiến sĩ quyết tử Lương Ngọc Trác bên các Vệ út Trang Công Lũy, Phạm Đình Luận. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Từ trái qua phải hàng đầu là các Vệ út: Phạm Đình Luận (9 tuổi), Phùng Đệ (13 tuổi), Trang Công Lũy (10 tuổi); hàng thứ 2 là các chiến sĩ Vệ quốc đoàn: Võ Quân Sơn, Trần Đức Thảo, Lê Thùy. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Các Vệ út bên đồng chí Đỗ Đình Sửu cán bộ Ban Chính trị Trung đoàn Thủ đô. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Phố Hàng Đồng đổ nát trong 60 ngày đêm chiến đấu. Nguồn: Bảo tàng Hà Nội

Phố phường Hà Nội đổ nát trong 60 ngày đêm khói lửa. Nguồn: Bảo tàng Hà Nội

Phố Bát Sứ đổ nát trong 60 ngày đêm khói lửa. Nguồn: Bảo tàng Hà Nội

Chiến lũy được nhân dân và các chiến sĩ dựng lên khắp các con phố của Hà Nội nhằm cản bước tiến của quân thù. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Nữ tự vệ thành Hoàng Diệu trong kháng chiến chống Pháp, Hà Nội. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Đồng chí Trần Văn Tôn, Đại đội trưởng tự vệ hy sinh trên nóc nhà 3 tầng phố Huế trong một trận đột kích lao bom phá kho vũ khí của Pháp. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Một đơn vị chiến đấu của Trung đoàn Thủ đô tại Hà Nội. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Một tổ trọng liên của đội tự vệ nhà ga Hà Nội đang theo dõi máy bay địch, năm 1946 - 1947. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Chiến lũy được dựng lên trên trên ngã ba phố Tạ Hiện - Cầu Gỗ. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Hai chị em Nguyễn Thị Nhung và Nguyễn Thị Thục, hai chiến sĩ quyết tử đang phân chia quà Tết của đồng bào gửi tặng các chiến sĩ Thủ đô, năm 1947. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Nông dân mang lương thực tiếp tế cho chiến sĩ tại mặt trận Voi Phục. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô tại phố Hàng Bạc, ngày 13/01/1947. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Hình ảnh “chói vinh quang vang ngàn phương lời thề” trong bài “Người Hà Nội” khắc họa thành công bức tranh hào hùng với lời thề son sắc của những chàng trai, cô gái Hà Thành nguyện hy sinh tất cả để bảo vệ Thủ đô Hà Nội. Trải qua bao hy sinh, gian khổ và những năm tháng “mịt mùng bão lửa” với nỗi nhớ khôn nguôi, da diết về Thủ đô, về Hà Nội. Những người con phải rời khỏi nơi mình sinh ra, lớn lên, rời khỏi phố thị quen thuộc đó đã biến đau thương thành sức mạnh, biến nỗi nhớ thành ý chí căm thù và tinh thần chiến đấu anh dũng với tâm niệm thực hiện được lời thề năm xưa. Và phải mất 8 năm từ ngày rời Thủ đô, tháng 10/1954, Hà Nội đón những đoàn quân từ chiến khu Việt Bắc về tiếp quản và hình ảnh những đoàn quân “đi như sóng, lớp lớp đoàn quân tiến về” giữa rừng cờ đỏ sao vàng, giữa muôn ngàn đóa hoa, tiếng hò reo, hoan hô, vỗ tay như sấm động của nhân dân Thủ đô. Bao nhiêu nước mắt của những người con Hà Nội ngày ra đi thì cũng là bấy nhiêu nước mắt ngày trở về nhưng đó là những giọt nước mắt của hạnh phúc, sung sướng, hân hoan trong “Ngày về chiến thắng”.

Sáng sớm 18/2/1947 đồng bào chở đò đưa bộ phận cuối cùng của Trung đoàn Thủ đô vượt sông Hồng an toàn. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Sau hai tháng chiến đấu, ngày 17/2/1947, Trung đoàn Thủ đô đã vượt vòng vây thắng lợi. Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Trung đội 2, Tiểu đoàn 102 (khu Đông Thành). Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Anh em tự vệ khu phố bảo vệ ấn, kiếm tản cư khỏi nội thành. Tác giả: Nguyễn Bá Khoản Nguồn: Viện Thông tin Khoa học Xã hội Việt Nam

Đồng chí Võ Nguyên Giáp gặp mặt các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô tại Thượng Hội. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Nhân dân chở đò đưa Trung đoàn Thủ đô vượt sông Hồng. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô rút khỏi Hà Nội. Cuộc họp của Ban Chỉ huy Trung đoàn Thủ đô

Sĩ quan Pháp đang nhìn những đoàn lính của họ đi qua cầu Long Biên, rút khỏi Thành phố Hà Nội, ngày 9/10/1954. Nguồn: TTXVN

Một đơn vị quân đội Nhân dân Việt Nam đang tiếp quản cầu Long Biên. Phía sau là các sĩ quan Pháp đang làm thủ tục bàn giao và rút khỏi Hà Nội, ngày 9/10/1954. Nguồn: TTXVN

Những người lính trẻ được hân hoan chào đón trên đường Đinh Tiên Hoàng, ngày 10/10/1954. Ảnh: Thân Trọng Ninh Nguồn: TTXVN

Nhân dân tỏa ra hai bên phố Đinh Tiên Hoàng chào đón các đoàn quân tiến về tiếp quản Thủ đô, ngày 10/10/1954. Ảnh: Thân Trọng Ninh Nguồn: TTXVN

Bác sĩ Trần Duy Hưng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quân chính vẫy chào nhân dân trong ngày giải phóng Thủ đô 10/10/1954 Nguồn: TTXVN

Toàn cảnh lễ chào cờ tại sân Cột Cờ ngày 10/10/1954: phía trước là lực lượng bộ binh gồm Trung đoàn Thủ Đô (Đại đoàn 308), Trung đoàn 57 (Đại đoàn 304); phía sau là lực lượng cơ giới và pháo binh xếp hàng ngang thẳng tắp, nghiêm chỉnh. Nguồn: TTXVN

Thiếu tướng Vương Thừa Vũ (bên phải) và Bác sĩ Trần Duy Hưng (bên trái) chỉ huy nghi lễ chào cờ tại sân Cột Cờ, ngày 10/10/1954. Nguồn: TTXVN