Những nỗ lực cuối cùng để bảo vệ nền hòa bình mong manh của dân tộc ta thất bại vì sự bội ước của thực dân Pháp. Chiến tranh đã nổ ra. Đêm 19/12/1946, hưởng ứng “Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân Hà Nội đã cùng cả nước đứng lên. Pháo đài Láng nã những loạt đạn đầu tiên, mở đầu cuộc kháng chiến trường kỳ. Trong cuộc chiến đấu không cân sức với kẻ thù, mặt trận Hà Nội đã trở thành điển hình cho đường lối chiến tranh nhân dân. Mỗi ngôi nhà, từng con phố đều trở thành trận địa, chiến hào. Mỗi người dân từ cậu bé 9 tuổi đến cụ già tóc hoa râm, từ anh nhạc sĩ đến chị nông dân, từ một trí thức tiểu tư sản đến anh công nhân áo xanh, giầy vải… Tất cả đã cùng chung vai gánh vác với đội quân anh dũng của Trung đoàn Thủ đô và các chiến sĩ tự vệ thành trong trọng trách giam chân địch, tạo điều kiện cho Trung ương Đảng, Chính phủ rút lên chiến khu an toàn. Tất cả những con người bình thường đó đã gắn bó với nhau trong cùng ý chí “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, làm nên khúc tráng ca của Hà Nội 60 ngày đêm khói lửa.

Hình ảnh “chói vinh quang vang ngàn phương lời thề” trong bài “Người Hà Nội” khắc họa thành công bức tranh hào hùng với lời thề son sắc của những chàng trai, cô gái Hà Thành nguyện hy sinh tất cả để bảo vệ Thủ đô Hà Nội. Trải qua bao hy sinh, gian khổ và những năm tháng “mịt mùng bão lửa” với nỗi nhớ khôn nguôi, da diết về Thủ đô, về Hà Nội. Những người con phải rời khỏi nơi mình sinh ra, lớn lên, rời khỏi phố thị quen thuộc đó đã biến đau thương thành sức mạnh, biến nỗi nhớ thành ý chí căm thù và tinh thần chiến đấu anh dũng với tâm niệm thực hiện được lời thề năm xưa. Và phải mất 8 năm từ ngày rời Thủ đô, tháng 10/1954, Hà Nội đón những đoàn quân từ chiến khu Việt Bắc về tiếp quản và hình ảnh những đoàn quân “đi như sóng, lớp lớp đoàn quân tiến về” giữa rừng cờ đỏ sao vàng, giữa muôn ngàn đóa hoa, tiếng hò reo, hoan hô, vỗ tay như sấm động của nhân dân Thủ đô. Bao nhiêu nước mắt của những người con Hà Nội ngày ra đi thì cũng là bấy nhiêu nước mắt ngày trở về nhưng đó là những giọt nước mắt của hạnh phúc, sung sướng, hân hoan trong “Ngày về chiến thắng”.